Το Κάστρο της Χίου Ένας Χαμένος Παράδεισος
Στο Κάστρο της Χίου διατηρείται ένας παραδοσιακός οικισμός, ο οποίος έχει αλλάξει μέσα στους αιώνες, αλλά ο οποίος ωστόσο ποτέ δεν είχε εγκαταλειφθεί. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή πολλοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στα σπλάχνα του και ξανάχτισαν τις ζωές τους. Μικρά στενομέτωπα σπιτάκια με τα παραδοσιακά σαχνισιά διακοσμούν τον οικισμό. Δυστυχώς τις προηγούμενες δεκαετίες, το επιδεινούμενο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας μας, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη τάση για εσωτερική ή και εξωτερική μετανάστευση οδήγησε στην εμφανή εγκατάλειψη του παλαιότερου πιθανότατα οικισμού της πόλης της Χίου, ενός παραδοσιακού οικισμού που διακρίνεται για την ιστορική του συμβολή στην πολιτισμική ταυτότητα της Χίου. Το ένα σπίτι μετά το άλλο κλείνει και δυστυχώς η φθορά του χρόνου είναι αδυσώπητη.
Παραδοσιακή κατοικία στο Κάστρο της Χίου που κινδυνεύει να καταρρέυσει. Φωτογραφία Φανή Μπάκουλη
Όταν η ομάδα μας συστάθηκε προ δεκαετίας, ένα από τα κύρια αιτήματά μας ήταν η αποκατάσταση και η αξιοποίηση όσο των δυνατών περισσότερων παραδοσιακών ακινήτων εντός του παραδοσιακού οικισμού του Κάστρου. Το αίτημα μας αυτό είναι διαχρονικό και στηρίζεται στην ανάγκη για αναβίωση της ζωής στον παλαίφατο οικισμό της πόλης της Χίου, αυτόν του Κάστρου. Ο οικισμός αυτός απαρτίζεται από αξιόλογης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κτήρια, τα οποία όμως, όντας εγκαταλελειμένα, κινδυνεύουν με κατάρρευση. Η συνήθης απάντηση που λαμβάνουμε στο αίτημα μας για παρέμβαση του Δήμου προς τη διάσωση αυτών των κτηρίων είναι ότι οι ιδιοκτήτες των ακινήτων, οι οποίοι πολλές φορές βρίσκονται στο εξωτερικό ή είναι περισσότεροι του ενός ανά ακίνητο, δεν δίνουν την έγκριση τους για παρέμβαση. Άλλα πάλι κτήρια είναι σε τόσο άσχημη κατάσταση, ώστε η κατεδάφιση να φαίνεται πως είναι η μόνη λύση. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, ο Δήμος προβάλει το επιχείρημα ότι κωλυσιεργούν οι ιδιοκτήτες με αποτέλεσμα να μην καθίσταται εφικτή η άμεση λήψη μέτρων. Πρόταση μας είναι η λήψη εκείνων των πρωτοβουλιών και η χρήση νομικών εργαλείων που προβλέπει ο νομοθέτης, ώστε να διευκολύνουν τη λήψη μέτρων από το Δήμο.
Ωστόσο, δυστυχώς ο χρόνος δίνει από μόνους του «λύσεις», οι οποίες μπορεί να είναι επικίνδυνες ή και ανεπιθύμητες. Για παράδειγμα, την προηγούμενη εβδομάδα σημειώθηκε η κατάρρευση τοίχου σε ένα από τα σπιτάκια στο Κάστρο. Προφανώς, ίσως η μόνη λύση πλέον για αυτό το ακίνητο να είναι δυστυχώς η κατεδάφιση. Αυτό όμως που προκαλεί αρχικά απορία, στη συνέχεια απογοήτευση και στο τέλος αγανάκτηση, είναι το γεγονός ότι κάποια από αυτά τα εγκαταλελειμμένα ακίνητα ανήκουν στο Δήμο Χίου (και δεν είναι μόνο ακίνητα εντός του οικισμού του Κάστρου που ανήκουν στο Δήμο, αλλά και άλλα, κυρίως ξεχασμένα στην τύχη τους αρχοντικά στην πόλη και στον μοναδικό οικισμό του Κάμπου – ενώ κάποια άλλα έχουν δοθεί ως κληροδοτήματα στο Νοσοκομείο Χίου). Από οποιαδήποτε σκοπιά – είτε αυτή είναι κοινωνική, οικονομική-αναπτυξιακή, πολιτισμική και περιβαλλοντικά βιώσιμη – αν προσεγγίσει κάποιος αυτή τη θλιβερή πραγματικότητα, είναι απαράδεκτο ότι δε γίνεται καμία προσπάθεια τα ακίνητα αυτά να αποκατασταθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν ως βιώσιμα και, αν είναι εφικτό, αυτοχρηματοδοτούμενα στοιχεία του πάγιου ενεργητικού του Δήμου (ή του Νοσοκομείου). Εξάλλου, αν ο Δήμος (ή το Νοσοκομείο) αδυνατεί να προβεί στην αποκατάσταση και επανάχρησή τους – εκδοχή η οποία θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή μιας και υπάρχει συναφής εμπειρία αναφορικά με την αν-ικανότητα φορέων του Δημοσίου τομέα στη χώρα μας αλλά και του εξωτερικού να διαχειρίζονται αποτελεσματικά περιουσιακά τους στοιχεία που εκφεύγουν του άμεσου σκοπού και αποστολής τους – θα πρέπει να εξεταστεί η διάθεση (πώληση ή μακροχρόνια μίσθωση) των ακινήτων αυτών σε ενδιαφερόμενους επενδυτές με σκοπό την αποκατάσταση και διάσωσή τους. Η διάσωση αυτών των ακινήτων θα ενισχύσει τη χειμαζόμενη οικονομική δραστηριότητα του τόπου μας και θα συντηρήσει την αρχιτεκτονική του ταυτότητα προς όφελος της μοναδικότητας του νησιού μας και της ικανότητάς του να καταστεί ένας αναγνωρίσιμος και βιώσιμος τουριστικά προορισμός.
Πριν λίγες μέρες ο τοίχος από το ένα σπιτάκι εντός του καστρο-οικισμού πoυ ανήκει στο Δήμο Χίου κατάρρευσε. Από το 2013 υπήρχαν εγκεκριμένες μελέτες αποκατάστασης και επανάχρησης του. Τα σπιτάκια αυτά θα έπρεπε να έχουν ήδη αναπαλαιωθεί και επαναχρησιμοποιηθεί αντί να καταρρέουν και να χάνονται. Φωτογραφίες Πατρίδα TV
Συμπερασματικά, η σημερινή κατάσταση απραξίας και εγκατάλειψης στην οποία έχουν περιέλθει παραδοσιακά και ιδιαιτέρου κάλους ακίνητα, τόσο στον οικισμό του Κάστρου Χίου, όσο και εκτός αυτού, δικαιολογημένα οδηγεί τον σκεπτόμενο πολίτη, τον ενεργό και ευαισθητοποιημένο για το μέλλον του τόπου και των παιδιών του πολίτη, να συνάγει ότι είναι αποτέλεσμα επιδεικτικής αδιαφορίας των τοπικών φορέων του νησιού. Αναφορικά με τον οικισμό του Κάστρου Χίου, η ομάδα μας είναι σε θέση να γνωρίζει ότι υπάρχουν εγκεκριμένες μελέτες για ένα έως τρία ακίνητα (ένα εξ αυτών προοριζόταν να μετατραπεί σε βιβλιοθήκη/Κέντρο Πληροφόρησης) που ανήκουν στο Δήμο με σκοπό την αποκατάσταση και επανάχρησή τους, ήδη από το 2013. Παρόλα αυτά καμία περεταίρω ενέργεια προς την εκπλήρωση αυτού του έργου δεν έχει διενεργηθεί έκτοτε. Η θέση μας, ως ομάδας ευαισθητοποιημένων πολιτών, είναι να αναδεικνύουμε αυτά τα ζητήματα και να αφυπνίζουμε σχετικά την τοπική μας κοινωνία. Προτρέπουμε, λοιπόν, το Δήμο και το Νοσοκομείο Χίου να δώσουν άμεσα πειστικές απαντήσεις και να καταθέσουν στην κοινωνία σχέδιο με συγκεκριμένες ενέργειες στις οποίες άμεσα θα προβούν, ώστε να διασωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν τα εγκαταλελειμμένα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους επ’ ωφελεία του τόπου.
Αρθρογράφος: Δρ. Λουκάς Γλύπτης, BSc, MSc, PhdD, FHEA, Associate Professor of Accounting, Μέλος Ε.Ο.Δ Το Κάστρο της Χίου ένας Χαμένος Παράδεισος