Τάφρος

Η κατασκευή υδάτινης τάφρου αποτελούσε μία συχνή και αποτελεσματική αμυντική γραμμή των παραθαλασσίων και όχι μόνο κάστρων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη. Το Φρούριο της πόλης της Χίου αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα παραθαλάσσιου κάστρου το οποίο επωφελήθηκε την παρουσία του νερού για να ενισχύσει την άμυνά του με τη βοήθεια της τάφρου . Η τάφρος είχε ρόλο ενισχυτικό, καθώς βοηθούσε στην άμυνα του Φρουρίου, δημιουργώντας ένα επιπλέον εμπόδιο στους επίδοξους εισβολείς.

Έτσι, το Κάστρο της Χίου περιβαλλόταν από τάφρο γεμάτη με θαλασσινό ύδωρ, δημιουργώντας ένα τεχνητό νησί, όπου η πρόσβαση στο εσωτερικό του ήταν δυνατή μόνο μέσω των δύο πέτρινων γεφυριών τα οποία είχαν ξύλινες ανασηκούμενες απολήξεις προς τις πύλες του, την Επάνω Πορτέλλο και την Porta Maggiore. Με τη δύση του ήλιου, τα ξύλινα τμήματα των δύο γεφυριών ανασηκώνονταν κλείνοντας μέσα στα τείχη  μια μικρή πολιτεία.

Γκραβούρα 1782 – Άποψη του Κάστρου της Χίου με την τάφρο γεμάτη νερό

Υπάρχουν αρκετές ιστορικές πηγές για τη δημιουργία, τη χρήση και την εξέλιξη της τάφρου ή αλλιώς Σούδας μέσα στους αιώνες, εξαιτίας των διαφόρων κατακτητών της Χίου. Οι μαρτυρίες αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με τις προσπάθειες ενίσχυσης των οχυρώσεων του φρουρίου, ενώ αρκετές από αυτές προέρχονται από τις αρχές του 13^ο αιώνα μ.Χ. Χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι το Φρούριο ενισχύθηκε με διπλή τάφρο, τόσο από τους Γενουάτες, όσο και από τους Βενετούς και ότι ήταν γεμάτη με θαλασσινό νερό.

Αντίθετα, μαρτυρίες του 17^ου αιώνα, αναφέρουν την ύπαρξη της τάφρου αλλά ‘ημιπλήρους ύδατος’. Επιπλέον, το 1822, κατά την ελληνική επανάσταση, ο Οθωμανός διοικητής του νησιού αποφάσισε να βαθύνει την τάφρο, αφού ανάγκασε πεντακόσιους χωρικούς να το πράξουν χωρίς καμία πληρωμή. Φωτογραφίες του 20^ου αιώνα δείχνουν την τάφρο άνυδρη και εγκατελειμμένη.

Μόνο τη δεκαετία του 1970, η τότε δημοτική αρχή αποφάσισε να προχωρήσει σε εξυγίανση της τάφρου, απομακρύνοντας ακαθαρσίες και αυθαίρετα κτίσματα, ενώ περιόρίσε την τάφρο σε πλάτος δέκα μέτρων. Σήμερα το Νότιο μέρος της τάφρου θα χρησιμοποιηθεί ως πάρκο, ενώ η βόρεια πλευρά του προς το παρόν είναι χώρος στάθμευσης. 

Μέρος της Νότιοδυτικής πλευράς των τειχών και της τάφρου όπως διαμορφώθηκε σήμερα