Το Φρούριο Χίου κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους

Έπειτα από τέσσερις περίπου αιώνες παρακμής της Χίου και της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου εξαιτίας των Αραβικών επιδρομών, η ανακατάληψη της Κρήτης από τους Βυζαντινούς το 961 μ.Χ σηματοδοτεί μία νέα εποχή για τα νησιά, αλλά κυρίως για την Χίο. Η γεωστρατηγική της θέση – το νησί βρίσκεται πολύ κοντά στα μικρασιατικά παράλια αλλά και στη μέση του Αιγαίου – βοήθησε στην ανάπτυξη του διαμετακομιστικού εμπορίου, πράγμα που ανέδειξε και τη σημασία της για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Έτσι, προς τα τέλη του 9ου αιώνα κτίστηκε το μεγάλο παράλιο φρούριο της Χώρας, για την καλύτερη προστασία του λιμανιού και της πόλης. Το Κάστρο έγινε ακόμη πιο σημαντικό όταν η Χίος έγινε η έδρα του Θέματος Αιγαίου (μονάδα διοικητικής κατάτμησης της Βυζαντινής επικράτειας, κάτι σαν την περιφέρεια στις μέρες μας). Κατόπιν, το Χρυσόβουλο του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου, το οποίο εκδόθηκε το 1259 μ.Χ και με βάση αυτό παραχωρούνταν οικήματα από το εσωτερικό του Κάστρου (λουτρά, περιβόλια, η εκκλησία που ονομαζόταν το Πολιτικόν κ.α) στη Νέα Μονή, αποτελεί μαρτυρία του μεγέθους του.

Το Κάστρο της Χίου κατά τη Βυζαντινή περίοδο δέκτηκε επιδρομές από επίδοξους κατακτητές. Τις πρώτες πληροφορίες τις παίρνουμε μέσα από την ‘Αλεξιάδα’ της Άννας Κομνηνής, η οποία κάνει λόγο για την επίθεση στο Κάστρο από τον Σελτζούκο Τζαχά Πασσά το 1093 μ.Χ. Εξάλλου, το Κάστρο της Χίου δέκτηκε επίθεση και από τους Βενετούς το 1124 μ.Χ και το 1171 μ.Χ, αλλά η οχύρωση του στάθηκε αρκετά ισχυρή.

Παρόλα αυτά, η αρχή της παρακμής του Βυζαντίου μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204 μ.Χ από τους Σταυροφόρους επηρέασε και τη σημαντική νήσο Χίο. Το 1261 μ.Χ, με τη Συνθήκη του Νυμφαίου, ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος παραχωρούσε για μία δεκαετία το νησί στον κουνιάδο του, Γενουάτη Βενέδικτο Ζαχαρία, για την ίδρυση εμπορικού σταθμού, με τον όρο το νησί να θεωρείται κτήμα του Βυζαντίου. Παρόλα αυτά, ο Ζαχαρία ενίσχυσε τις οχυρώσεις του Κάστρου, ενέργεια που δήλωνε την πρόθεσή του για μονιμοποίηση του στο νησί, κάτι που έκαναν και οι διάδοχοί του, ο Βενέδικτος Ζαχαρία Β’ και Γ’. Το νησί παρέμεινε στα χέρια των Βενέδικτων μέχρι και το 1329 μ.Χ, όταν ο Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ’ επανέκτησε το νησί. Αυτό όμως δεν κράτησε για πολύ και το Σεπτέμβριο του 1346 μ.Χ, έπειτα από στενή πολιορκία, οι Βυζαντινοί χωρίς νερό, τρόφιμα και πυρομαχικά, αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν με τους Γενουάτες.

Η συνθήκη του Αγίου Νικολάου του Μώλου, που υπογράφτηκε στην ομώνυμη εκκλησία μέσα στο Κάστρο, σήμανε το τέλος της Βυζαντινής περιόδου και την έναρξης της Γενουατικής.

Σήμερα, η εποχή του Βυζαντίου χρωματίζεται κυρίως μέσα από την ανακάλυψη τμημάτων των βυζαντινών τειχών ενσωματωμένα στα μεταγενέστερα, πινακίων που βρέθηκαν στο δυτικό προμαχώνα, αλλά και αρκετών άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων.

Συντάχθηκε απο τον/την M.Ματθαίου, μέλος Ε.Ο.Δ Το Κάστρο της Χίου ένας Χαμένος Παράδεισος

 

Βιβλιογραφία:

 

– Νίκου Ζ. Περρή, Το Κάστρο της Χίου (Ιστορική Έρευνα), Έκδοση Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου, Χίος 1987.

– Αθηνά Ζαχαρού-Λουτράρη, Το Κάστρο της Χίου, Χιόνη, Μηνιαία Χιακή Έκδοση Λόγου και Τέχνης, έτος 11ο, Τεύχος 145, Μάρτιος 2004.

– Χίος, Ημερολόγιο 1973, Βιβλιοπωλείο Χαβιάρα, Χίος 1973.

– Γεωργίου Ζολώτα, Ιστορία της Χίου, Τόμος Α’, Η τοπογραφία και Γενεαλογία, Τύποις Σακελλαρίου, Αθήναις 1923.

Leave a Reply